Qoz payızın sonlarında yetkinləşdikdə yığılır. Bir qozun olgunlaşmasının əsas əlaməti onun xarici qabığının quruyub çatlaması və ləpənin sərt bir qabığa düşməsidir.
Toplanması və saxlanması
Qoz Moldova, Özbəkistan, Ukraynada, həmçinin Çində, Yaponiyada, Orta Asiyada və Rusiya ərazisində böyüyür. Onları toplamaq sentyabr ayının sonunda başlayır və oktyabrın əvvəlinə, hətta oktyabrın ortalarına qədər davam edir. Yetkin qoz-fındıq, çatlamış yaşıl qabıqdan asanlıqla soyulur. Təmizlədikdən sonra günəşdə, çardaqda və ya yaxşı havalandırılan yerdə qurudulmalıdırlar. Bu, fetusun daha uzun müddət saxlanmasına kömək edir.
Düzgün saxlanılırsa, quru qoz-fındıq 2-3 il ərzində istehlak edilə bilər, əsas olan nəmin daxil olmasının qarşısını almaqdır. Qoz həddindən artıq qurudursa, 5-6 gün biraz duzlu suda isladılmalıdır. Beləliklə, qoz-fındıq nəmlə doyurulur və orijinal dadını və toxumasını bərpa edir.
Mürəbbə və dərman tentürlərinin hazırlanması üçün iyunun sonundan iyulun ortalarına qədər qabıq sərtləşənə qədər yığılmış yaşıl qoz-fındıqdan istifadə olunur.
Qoz ağacları
Qozun böyüdüyü ağaclar otuz və ya daha çox metr hündürlüyə çatır, güclü bir gövdəyə və yayılma tacına sahibdirlər, diametri ağacın hündürlüyünə bərabər ola bilər. Onlar yüzilliklər, yaşları əsrlər boyu sayılır, bəzi növlərin 400 və ya daha çox yaşı var. Artıq həyatın beşinci ilində ağaclar ilk meyvələrini verməyə başlayır. Orta hesabla, yetkin bir ağacın məhsulu 100 kq-a qədərdir.
Ağacların və meyvələrin faydalı xüsusiyyətləri
Qoz ağacları yalnız meyvələri üçün faydalıdır. Onların yarpaqları və ağacları da istifadə olunur. Bitkilər C vitamini ilə zəngin çayların hazırlanmasında, odun sobaların istiləşməsi üçün xammal kimi istifadə olunur. Bağbanlar qeyd edirlər ki, qoz ağacının çıxardığı fitontsidlərdən qorxduğu üçün qoz ağacının yanında heç bir ara yox.
Qoz çox kaloridir və çox miqdarda vitamin və mineral ehtiva edir. Bədən tərəfindən yaxşı əmilən% 17 proteindir. Qoz təzə istehlak olunur, salatlara, xəmir xəmirlərinə və digər yeməklərə əlavə olunur. Cem yaşıl meyvələrdən hazırlanır.
Qoz yağı son dərəcə sağlamdır, doymamış yağ turşuları ilə zəngindir və pəhriz məhsullarına aiddir. Yağı basdıqdan sonra çox miqdarda əsas amin turşusu olan tort qalır. Bişmiş məhsullara əlavə olunan ondan faydalı un hazırlanır.
